Дажыць да світання

Гэты твор упершыню быў апублікаваны пяцьдзесят гадоў таму. Крытыка, назваўшы яго аповесцю пра аднаго лейтэнанта Іваноўскага і яго барацьбу з неспрыяльнымі акалічнасцямі вайны, дадавала: пры ўсёй рэалістычнасці «Дажыць да світання» — яшчэ і легенда. Легенда пра невядомых герояў вайны.

Сам Васіль Быкаў казаў па выхадзе аповесці: «Як вядома, на вайне выконваюцца загады старшых начальнікаў. І адказнасць за ўдачу або няўдачу ў пэўнай сітуацыі дзеліцца папалам паміж яе выканаўцам і кіраўніком. А тут выпадак, калі ініцыятарам аперацыі выступае сам выканаўца — малодшы афіцэр. Але ўся справа ў тым, што гэтая яго ініцыятыва канчаецца поўным фіяска. Вядома, Іваноўскі тут ні пры чым, можна апраўдаць яго, ён жа сумленна выканаў свой абавязак. Але сам Іваноўскі апраўдаць сябе не можа: аперацыя ж вымагала неймаверных сіл, за яе заплачана жыццём людзей, яго падначаленых. У гібелі Іваноўскага не вінаваты ніхто, ён сам сабе выбраў такі лёс, таму што быў надзелены высокай чалавечнасцю, якая не дазваляла яму ўхіліцца або схітрыць ні ў вялікім, ні ў малым».

Ужо на схіле жыцця Быкаў характарызаваў сваю аповесць больш катэгарычна: «Тэма яе, здавалася, гучала даволі экзістэнцыяльна, то быў матыў тупіку і расчаравання — на той раз у пэўным канкрэтным сэнсе».